ΟΡΟΣΕΙΡΑ ΒΟΡΑΣ 

(ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑΝ)

                        Ο ΓΙΓΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ        

ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ 

Στο κυριολεκτικά μαγευτικό βουνό του Καϊμακτσαλάν ολόκληρες γενιές ανθρώπων απολαμβάνουν τη φύση και την ηρεμία, που τους προσφέρει όσα χρόνια και αν περάσουν.

Το δάσος του Καϊμάκτσαλάν αποτελεί σημαντικό βιότοπο και περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. 

Ένα σπάνιο χαρακτηριστικό του Bόρα είναι η ύπαρξη υδάτινων όγκων ακόμα και σε πολύ μεγάλο υψόμετρο, όπως στις πηγές Σκοπιάς – Kρέμασης, που βρίσκονται στα 2.400 μέτρα. 

Έχει αναγνωριστεί μάλιστα, ως προστατευόμενη περιοχή στο πλαίσιο του Natura 2000 και έχει ενταχθεί στο δίκτυο Corine.

Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής ποικίλλει και μπορεί να χαρακτηρισθεί πλούσια σε είδη, κάποια από τα οποία είναι σπάνια.

Στο όρος Βόρας έχουν εντοπισθεί περίπου 143 είδη σπάνιας χλωρίδας και 137 είδη σημαντικών πτηνών, γεγονός που οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση να εντάξει το βουνό στο πρόγραμμα περιβαλλοντικής προστασίας. 

Βελανιδιές, καστανιές, οξιές, έλατα, πεύκα, κοιλάδες, χαράδρες και βοσκότοποι, απαρτίζουν το σύνολο του Καϊμακτσαλάν.

Στο όρος Βόρας θα συναντήσετε σημαντικά είδη χλωρίδας με σπάνιες ποικιλίες φυτών και θα θαυμάσετε από κοντά δάση από οξιά, πεύκα και βελανιδιά ενώ πολύ σημαντική είναι και η πανίδα ολόκληρου του βουνού.

Στο Καϊμακτσαλάν ζει η χερσαία χελώνα και αρκετά είδη πουλιών, από τα τουλάχιστον 137 που έχουν παρατηρηθεί, όπως ο βασιλαετός, o γυπαετός και ο χιονόστρουθος, ένα είδος σπουργιτιού,

που αν και κοινωνικό πουλί, είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικό με τον άνθρωπο και φεύγει μακριά του μόλις νοιώσει την παραμικρή κίνηση. Μύγες, κουνούπια, πεταλούδες, ακρίδες, σπόροι, φρούτα και αγριόχορτα αποτελούν μέρος της διατροφής του. 

Ιδιαίτερη σημασία έχει η περιοχή για τα αρπακτικά, όπου φωλιάζουν 13 από 23 είδη που έχουν παρατηρηθεί, αλλά και για τους δρυοκολάπτες που αντιπροσωπεύονται στο Καϊμακτσαλάν με 9 είδη. 

Οι δρυοκολάπτες φτιάχνουν τη φωλιά τους σε δέντρα, έχουν μακρύ λαιμό και μεγάλο κεφάλι με ίσιο και δυνατό ράμφος, που το χρησιμοποιούν σαν τσεκούρι ή τρυπάνι. Τα πόδια τους είναι φτιαγμένα για να γαντζώνονται στους κορμούς των δέντρων και τα φτερά της ουράς είναι σκληρά και χρησιμεύουν για στήριγμα, όταν τρυπούν τους κορμούς, προκειμένου να φτιάξουν το σπίτι τους.

ΒΛΑΣΤΗΣΗ – ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Οι ζώνες βλάστησης που συναντώνται στην περιοχή από χαμηλότερα προς υψηλότερα είναι οι ακόλουθες:

1. Παραμεσογειακή ζώνη βλάστηση
2. Ζώνη δασών οξιάς – ελάτης
3. Ζώνη ψυχρόβιων κωνοφόρων (Vaccinio – Picetalia)
4. Εξωδασική ζώνη υψηλών ορέων (Astragalo-Acantholimonetalia).

Οι κορυφές του όρους Βόρα είναι μια εκτεταμένη περιοχή από συνεχόμενα δάση, βαθιές κοιλάδες και βοσκοτόπους.

Τα αποτελέσματα της μέχρι σήμερα έρευνας, μας αποκάλυψαν την ύπαρξη 157 σημαντικών taxa στην περιοχή του Βόρα.  

Από τα taxa αυτά, ένα είναι Πτεριδόφυτο και 156 είναι Σπερματόφυτα. 

Από τα Σπερματόφυτα, 117 είναι Δικότυλα και τα 40 είναι Μονοκότυλα. 

Τα ενδημικά είδη, δηλαδή τα είδη τα οποία έχουν αναπτυχθεί στις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες και για το λόγο αυτό έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με μοναδικό γενετικό υλικό, παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον και προσομοιάζουν με τα αλπικά εντελβάϊς. 

Τα τελευταία, το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου που οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς, βρίσκονται υπό μορφή σπέρματος μέσα στο έδαφος. 

Ανθίζουν τους θερινούς μήνες δημιουργώντας ένα πολύχρωμο μωσαϊκό.

ΧΛΩΡΙΔΑ

Για την περιοχή του όρους Βόρα ως σημαντικά κρίθηκαν taxa τα οποία εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες:

Τοπικά ενδημικά Ενδημικά της Ελλάδας:

Ενδημικά της Βαλκανικής (συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων taxa που απαντούν σε 1-3 σταθμούς εκτός της χερσονήσου).

Ευρύτερης εξάπλωσης, αλλά με ακραίο σημείο εμφάνισης συγκεκριμένη περιοχή:

Ευρύτερης εξάπλωσης taxa με ιδιαίτερα περιορισμένη εξάπλωση στην Ελλάδα (συναντώνται μόνο σε ένα έως πέντε όρη).

Είδη τα οποία υπόκεινται σε κάποιο καθεστώς προστασίας: 

Red Data Book της IUCN, CITES, European Red List of Globally Threatened Animals and Plants, Προεδρικό Διάταγμα 67/1981.

ΠΑΝΙΔΑ

Η πανίδα της περιοχής χαρακτηρίζεται από την παρουσία σημαντικών, σπάνιων και απειλούμενων ειδών.

Αναλυτικά για κάθε κατηγορία επισυνάπτεται συγκεντρωτικός κατάλογος :

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΜΦΙΒΙΩΝ

​

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ	ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ
Salamanridae salamandra	Σαλαμάνδρα
Bombina variegata	Κιτρινομπομπίνα
Bufo bufo	Χωματόφρυνος
Hyla arborea	Δενδροβάτραχος
Rana dalmatina	Ευκίνητος βάτραχος
Rana graeca	Ελληνικός βάτραχος
Rana ridibunda	Λιμνοβάτραχος

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΠΕΤΩΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ	ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ
Testudo greca	Ελληνική χελώνα
Testudo hernanni	Μεσογειακή χελώνα
Lacerta viridis	Πρασινόσαυρα
Coluber caspius	Ασημόφιδο
Vipera ammodytes	Οχιά

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΘΗΛΑΣΤΙΚΩΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ	ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ
Canis lupus	Λύκος
Capreolus capreolus	Ζαρκάδι
Erinaceus europeus	Σκαντζόχοιρος
Felis silvestris	Αγριόγατος
Martes foina	Κουνάβι
Meles meles	Ασβός
Mustela nivalis	Νυφίτσα
Lepus europeus	Κοινός λαγός
Pipistrellus pipistrellus	Κοινή νυχτερίδα
Pipistrellus savii	Βουνονυχτερίδα
Rupicarpa rupicarpa	Αγριόγιδο
Sciurus vulgaris	Σκίουρος
Sus scrofa	Αγριογούρουνο
Talpa caeca	Μεσογειακός Ασπάλακας (Τυφλασπάλακας)
Talpa europea	Ευρωπαϊκός Ασπάλακας (Αρουραίος)
Ursus arctos	Αρκούδα
Vulpes vulpes	Αλεπού

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΙΔΑ

ΕΡΠΕΤΑ

Η ερπετοπανίδα της περιοχής είναι φτωχή από άποψη αριθμού ειδών και αυτό οφείλεται στο μεγάλο υψόμετρο και το πολύ υγρό κλίμα.

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

Αρκούδα (Ursus arctos):

Αξιόπιστες μαρτυρίες για την σποραδική και «διακριτική» παρουσία της αρκούδας στον ορεινό όγκο του Βόρα υπάρχουν από το 1985. 

Την δεκαετία του ’90 αυξάνεται η συχνότητα αναφορών και μαρτυριών για πιο συστηματικές εμφανίσεις αρκούδας καθώς και για πιο σταθερή παρουσία του ζώου σε συγκεκριμένους τομείς του ορεινού όγκου.

Αρκετές μαρτυρίες για οπτική επαφή με το ζώο αναφέρονται ειδικότερα σε θηλυκά με μικρά, γεγονός που υποδηλώνει ότι στον συγκεκριμένο μικρό πληθυσμό υπάρχει αναπαραγωγική δραστηριότητα. Η παρουσία της αρκούδας στο ορεινό τόξο του Βόρα είναι πλέον μόνιμη και σταθερή, με μεγαλύτερη συχνότητα παρουσίας στα νοτιοδυτικά. 

Ο πληθυσμός εκτιμάται πιθανόν στα 5-10 άτομα.

Αγριόγιδο (Rupicαprα rupicαprα):

Υπάρχουν μαρτυρίες εμφάνισής του και ότι παραμένουν μέχρι σήμερα πιθανόν 5-15 άτομα.

Ζαρκάδι (Capreolus capreolus):

Εμφανίζεται σε διάφορες θέσεις σε ολόκληρη σχεδόν την περιοχή, ως επί το πλείστον στα μέσα υψόμετρα και περισσότερο δείχνει να προτιμάει τα ομαλά δάση.

Αγριογούρουνο (Sus scrofa):

Το μέγεθος του πληθυσμού είναι αρκετά ικανοποιητικό. 

Απώλειες του είδους παρατηρούνται στα τέλη καλοκαιριού - αρχές φθινοπώρου πιθανότατα από παραγωγούς οι οποίοι δέχθηκαν εποχικές ζημιές σε γεωργικές εκτάσεις καλαμποκιών.

Λύκος (Canis lupus): 

Στον χάρτη κατανομής του λύκου που ακολουθεί, με διαβάθμιση χρώματος δίδεται η συχνότητα παρουσίας του είδους (το έντονο πράσινο αντιστοιχεί σε περιοχές με πιο μόνιμη παρουσία του είδους). 

Οι κόκκινες κουκκίδες αφορούν περιοχές όπου αναφέρθηκε παρατήρηση αναπαραγωγής (μαρτυρίες για εμφάνιση νεαρών λύκων της χρονιάς).

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ​

Η ευρύτερη περιοχή του Βόρα παρουσιάζει ιδιαίτερο ορνιθολογικό ενδιαφέρον. 

Έχουν καταγραφεί 137 είδη πουλιών εκ των οποίων τα 112 φωλιάζουν στην περιοχή. Τα ορεινά λιβάδια και τα βράχια, φαράγγια και χαράδρες εμφανίζουν τις μεγαλύτερες αναλογίες απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών.